Choć coraz częściej kobiety decydują się na pracę w IT, statystyki wciąż są nieubłagane. Według raportu fundacji Carrots kobiety w Polsce stanowią jedynie 30% branży IT i nie wygląda na to, by ta tendencja miała się szybko zmienić. A przecież to właśnie kobiety w dużej mierze położyły podwaliny pod aktualny kształt technologii i dokonały odkryć, które do dziś wpływają na świat IT. Dlatego przygotowaliśmy zestawienie kobiet, które miały niebagatelny wpływ na rozwój branży IT, a swoją historią inspirują i pokazują, że technologia nie jest wyłącznie męską domeną.
Kobiety w informatyce – najbardziej znane nazwiska i ich osiągnięcia
Informatyka to dyscyplina naukowa kojarząca się zapewne większości z nas jako jedna z tych, która w zasadzie od zawsze pozostaje zdominowana przez mężczyzn. W takim jej postrzeganiu nie ma nic dziwnego, ponieważ rzeczywiście tak jest, czego potwierdzeniem są cykliczne badania przeprowadzane zarówno w Polsce, jak i innych krajach. Kobiety w informatyce, choć stosunkowo nieliczne, w niektórych przypadkach odgrywają jednak bardzo istotne role. Nie brakuje wśród nich autorek oprogramowania, inżynierek czy twórczyń gier, choć popularność ich nazwisk na pewno pozostaje nieporównywalnie mniejsza niż Steve’a Jobsa lub Billa Gatesa. Chcąc to zmienić, postanowiliśmy dziś przypomnieć o najważniejszych – naszym zdaniem – paniach, które dzięki swoim dokonaniom zaistniały w świecie informatyki, wpływając w niektórych przypadkach w znaczny sposób na jej rozwój. Mamy jednocześnie nadzieję, że w wyniku tego za jakiś czas będziemy mogli ponownie przedstawić kolejne znane kobiety w IT i ich osiągnięcia, stanowiące potwierdzenie tezy, iż płeć nie ma dużego znaczenia, jeśli chodzi o zdolność do wykonywania skomplikowanych operacji z wykorzystaniem komputera i coraz bardziej zaawansowanych technologii. Jeżeli więc jesteś kobietą i dotąd zastanawiałaś się, czy związać swoją karierę oraz przyszłości z informatyką, mając ku temu predyspozycje, niżej przedstawione sylwetki powinny pozwolić Ci skutecznie rozwiać Twoje wątpliwości.
Kobiety odegrały istotną rolę w dziedzinie informatyki i technologii informatycznych, opracowując niektóre z najważniejszych elementów nowoczesnego IT. Do najważniejszych kobiet w historii technologii należą niewątpliwie:
Ada Lovelace – pionierka programowania
Urodzona w Londynie lady Ada Lovelace (1815–1852), choć była córką poety lorda George’a Byrona, miała pasję i dar do matematyki od najmłodszych lat. Jest uznawana za pierwszą na świecie programistkę komputerową, ponieważ opracowała sposób w jaki maszyna zwana silnikiem analitycznym może wykonywać obliczenia. Maszyna ta, wynaleziona przez jej przyjaciela, matematyka i wynalazcę Charlesa Babbage’a, jest uważana za pierwszy komputer uniwersalny. Lovelace stworzyła algorytm, który wkrótce został uznany za pierwszy na świecie program komputerowy, a jego wciąż są wykorzystywane przy tworzeniu dzisiejszych aplikacji.
Edith Clarke – pierwsza kobieta – inżynier
„Zawsze chciałam zostać inżynierem, ale uważałam, że kobiety nie powinny zajmować się takimi rzeczami, jak studia inżynierskie.” – twierdziła Edith Clarke i…mocno się pomyliła, bowiem kilkanaście lat po tej wypowiedzi została pierwszym w historii inżynierem elektrykiem płci żeńskiej na świecie.
Edith Clarke w wieku 18 lat otrzymała niewielki spadek, który pozwolił jej przejść przez Vassar College, wówczas siostrzaną instytucję Yale; ukończyła studia w 1908 roku. Wkrótce rozpoczęła pracę na pełen etat jako menedżer całkowicie żeńskiego zespołu „ludzkich komputerów” w AT&T.
Zdeterminowana, aby kontynuować swoją karierę, robiąc to, czego „kobiety nie powinny robić”, zapisała się następnie na MIT i została pierwszą kobietą tej instytucji, która uzyskała tytuł magistra elektrotechniki. Ale nawet z dotychczasowymi osiągnięciami, żadna firma technologiczna nie chciała jej zatrudnić w roli kobiety – inżyniera. W związku z tym Clarke opuściła Stany Zjednoczone, aby uczyć fizyki w Women’s College w Stambule. Nie porzuciła jednak swojego marzenia o karierze inżyniera i po kilku latach wróciła do USA, by pracować dla General Electric, co pozwoliło jej na osiągnięcie upragnionego celu. W General Electric Clarke stworzyła i opatentowała The Clarke Calculator, graficzne urządzenie rozwiązujące równania używane do przesyłania energii elektrycznej liniami przesyłowymi dłuższymi niż 250 metrów. Jej ogromny wkład w międzykontynentalną komunikację telefoniczną uciszył sceptyków; w 1922 roku, mając 38 lat, Edith Clarke została pierwszym zawodowym inżynierem elektrykiem.
Kobiety ENIAC: pionierki komputerów
W 1946 roku, w przeddzień swojego debiutu, pierwszy na świecie komputer ogólnego przeznaczenia zawiódł. W związku z tym, do ratowania projektu oddelegowano siedem kobiet – inżynierów, które miały jedną noc, by naprawić urządzenie o nazwie ENIAC (Electronic Numerical Integrator And Computer), który był przodkiem dzisiejszych komputerów. Do grona tych kobiet należały:
- Betty Jean Jennings Bartik
- Kathleen McNulty
- Mauchly Antonelli
- Ruth Lichterman Teitelbaum
- Frances Bilas Spence
- Marlyn Wescoff Meltzer
- Frances Snyder Holberton
System nie był ani mały, ani prosty, ważył 30 ton i zajmował 140 metrów kwadratowych. Był wyposażony w 18 000 lamp próżniowych, 70 000 rezystorów, 10 000 kondensatorów i 5 milionów ręcznie lutowanych złączy. Biorąc pod uwagę jego zdolności do obliczania trajektorii balistycznych, potrzeba, by działał, była wielka – Stany Zjednoczone pogrążone były wtedy głęboko w II wojnie światowej.
Niestety, choć projekt się powiódł, bohaterki ENIAC, przez dłuższy czas nie otrzymały należnego im uznania. Dopiero w 1997 roku zostały wprowadzone do Hall of Fame Women in Technology International (WITI). W 2014 roku Walter Isaacson w swojej książce “Innowatorzy” zestawił Siódemkę ENIAC z takimi postaciami jak Steve Jobs i Nikola Tesla, a parę lat temu ukazał się film dokumentalny zatytułowany „Projekt Eniac Programmers”, w którym szczegółowo opisano, w jaki sposób kobiety wymyśliły sposób programowania tej maszyny.
Grace Hooper – ekspertka od bugów
Amerykanka Grace Hopper (1906-1992) była admirałem w marynarce wojennej Stanów Zjednoczonych i jedną z pierwszych programistek kalkulatora mechatronicznego Mark 1, protoplasty dzisiejszych komputerów, wykorzystywanego podczas działań II wojny światowej. Stworzyła także 500-stronicowy podręcznik, w którym wyszczególniono podstawowe zasady działania maszyn komputerowych. Ale to nie koniec jej zasług dla branży IT.
Hopper wraz ze swym zespołem stworzyła pierwszy w historii kompilator komputerowy, który stał się prekursorem dla języka programowania COBOL (Common Business Oriented Language). Niedługo potem COBOL miał się okazać jednym z najczęściej używanych języków w świecie informatyki i choć dziś część ekspertów uważa go za przestarzały, wciąż się z niego korzysta.
Grace Hopper jako pierwsza wprowadziła określenie “bug”, dla błędów w kodzie. Wiąże się z tym anegdota, jakoby któregoś razu do wnętrza sprzętu, na którym pracowała Hooper wleciała ćma, która spowodowała zwarcie. Od tego momentu Hopper spopularyzowała określenie „komputerowy bug” (bug z angielskiego to robak), które odnosi się do błędu programu komputerowego.
Margaret Hamilton – programowanie dla NASA
Margaret Hamilton to amerykańska programistka, inżynier systemów i założycielka dwóch firm technologicznych, która przez lata projektowała systemy NASA. Była dyrektorem działu inżynierii oprogramowania w MIT Instrumentation Laboratory, który stworzył pokładowe oprogramowanie lotnicze, umożliwiające realizację misji Apollo Neila Armstronga i Buzza Aldrina. 22 listopada 2016 roku Hamilton otrzymała od prezydenta Baracka Obamy Prezydencki Medal Wolności za pracę przy misjach NASA Apollo Moon.
Siostra Mary Kenneth Keller – pierwsza kobieta z tytułem doktora informatyki
Pierwszą kobietą, która otrzymała tytuł doktora informatyki, była zakonnica: Mary Kenneth Keller wstąpiła do „Sióstr Miłosierdzia” w 1932 roku, składając śluby w 1940 roku. Keller uzyskała tytuł magistra matematyki na Uniwersytecie DePaul w Chicago i krótko studiowała w Dartmouth. Tam odegrała znaczącą rolę w opracowaniu kluczowego języka komputerowego: uniwersalnego symbolicznego kodu instrukcji dla początkujących o nazwie BASIC.
Dzięki językowi BASIC pisanie oprogramowania nie było już ograniczone do matematyków i naukowców. Jej wkład sprawił, że korzystanie z komputera stało się znacznie bardziej dostępne dla szerszej populacji. Keller wróciła na Środkowy Zachód i w 1965 roku uzyskała tytuł doktora na Uniwersytecie Wisconsin, a następnie stanęła na czele wydziału informatyki Clarke College w Iowa, gdzie pracowała przez kolejne 20 lat.
Susan Kare – odkrycie Steva Jobsa
Chociaż na początku swojej kariery Susan Kare pracowała dla Microsoftu, jej największe osiągnięcia przypadają na okres, gdy współpracowała ze Stevem Jobsem w Apple.
Kare marzyła o karierze artystycznej i po ukończeniu szkoły przybyła do San Francisco, by tam odnaleźć swoją szansę. Przypadkowe spotkanie ze starą koleżanką z liceum zaowocowało rozmową o pracę w Apple. Steve Jobs, zainspirowany graficznym interfejsem użytkownika (GUI) firmy Xerox, poszukiwał artysty, który mógłby zaprojektować ikony Macintosha. Projekty Kare spodobały się Jobsowi na tyle, że zdecydował się podjąć z nią współpracę.
Używając bloku papieru milimetrowego, Kare zaprojektowała więc ikony do Maca, które spełniały trzy zasady: były proste, eleganckie i zrozumiałe. W ramach swojej pracy w Apple Susan stworzyła także krój pisma Chicago, używany w pierwszych czterech generacjach iPoda. Projekty Kare były wykonywane wręcz z obsesyjną i charakterystyczną dla Jobsa dbałością o szczegóły, która zresztą definiuje Apple do dziś.
Carol Shaw – twórczyni gier na Atari
Carol Shaw urodziła się i wychowała w Palo Alto w Kalifornii. Choć od początku świetnie radziła sobie z matematyką, dopiero gdy odziedziczyła model kolejki elektrycznej po swoich braciach, Shaw zaczęła majstrować przy elektronice.
Po ukończeniu programu dla absolwentów informatyki w Berkeley, Shaw przyjęła posadę w firmie produkującej gry Atari pod koniec lat 70. Nosząc okulary w grubych oprawkach i nieśmiertelną flanelową koszulę, rozpoczęła projektowanie i programowanie gier wideo. Shaw zaprogramowała jedną z najbardziej znanych strzelanek Atari, River Raid, która została uznana za najlepszą grę wojenną roku 1984, a praca Shaw jako pioniera w projektowaniu gier uczyniła z niej legendę dwóch pokoleń graczy.
Adele Goldberg
Bez Adele Goldberg pulpit Apple wyglądałby dziś zupełnie inaczej. Pracując w Xerox Palo Alto Research Center (PARC), Adele była jedyną kobietą w grupie, która stworzyła Smalltalk-80, jeden z najpopularniejszych i najbardziej wpływowych wczesnych języków programowania. Przedstawiła również Smalltalk Steve’owi Jobsowi, który zaimplementował sporo założeń tego języka w pierwszych produktach Apple. Poza Apple, wiele nowoczesnych graficznych interfejsów użytkownika (GUI) posiada standardy projektowe, które odnoszą się bezpośrednio do oryginalnej pracy Goldberg.
Radia Perlman – „Nie nazywajcie mnie matką Internetu”
Radia Perlman przez wielu jest uważana za założycielkę Internetu, choć ona sama mocno się od tego odżegnuje, podkreślając, że „Internet nie został wymyślony przez jedną osobę”. Pewnym jest jednak, że to Perlman stworzyła algorytm stojący za protokołem Spanning Tree Protocol (STP), który jest istotną częścią fundamentów Internetu.
Perlman, jako jedna z nielicznych kobiet rozpoczęła karierę naukową na MIT, gdzie w 2000 roku opublikowała swój podręcznik „Połączenia międzysieciowe”, znacznie upraszczając routing sieci i mostkowanie. „Moja książka stworzyła porządek” – powiedziała później.
Pomimo swoich indywidualnych sukcesów, a zwłaszcza stworzenia protokołu STP Perlman podkreśla znaczenie pracy zespołowej w rozwoju technologii i nie chce skupiać się wyłącznie na swoich dokonaniach.
Kobiet, które w znaczący sposób przyczyniły się do rozwoju technologii jest oczywiście o wiele więcej, my jednak wybraliśmy sylwetki tych dziesięciu, które na przestrzeni lat udowadniały, że mogą przecierać szlaki w różnych obszarach IT i nie boją się wyzwań związanych z tworzeniem nowoczesnych rozwiązań informatycznych. Wszystkim kobietom, które mają aspiracje, by wejść do branży IT, życzymy, by nie wahały się i próbowały swoich sił, idąc za przykładem bohaterek naszego artykułu.